Jaki .22LR wybrać?

   Nabój .22 Long Rifle typu rimfire (5,6×15R - oznaczenie metryczne) jest od dawna uznaną odmianą amunicji, a pod względem sprzedanych jednostek jest obecnie zdecydowanie najbardziej rozpowszechniony na świecie. Nabój ten jest często określany po prostu jako .22 LR ("twenty-two-/ˈɛl/-/ˈɑr/"), a różne karabiny, pistolety, rewolwery, a nawet niektóre strzelby gładkolufowe zostały wyprodukowane w tym kalibrze. Nabój wywodzi się od Flobert BB Cap z 1845 r. poprzez nabój .22 Smith & Wesson z 1857 r. i został opracowany przez amerykańskiego producenta broni palnej J. Stevens Arms & Tool Company w 1887 r.[2] poprzez połączenie łuski .22 Long z 40-gramowym (2,6 g) pociskiem .22 Extra Long. Przez wiele dziesięcioleci był to bardzo popularny nabój na całym świecie. Jest to jeden z niewielu nabojów, które są akceptowane przez szeroką gamę karabinów, a także pistoletów. .22 Long Rifle i naboje pokrewne (.22 Short, .22 Long i .22 Extra Long) wykorzystują pocisk piętowy, co oznacza, że pocisk ma taką samą średnicę jak łuska i ma węższą część "piętową", która pasuje do łuski.

.22 Long Rifle – Subsonic Hollow point (od lewej). Standard Velocity (środek), Hyper-Velocity "Stinger" Hollow point (od prawej).

Cechy nabojów .22 LR

   Niski koszt, minimalny odrzut i stosunkowo niski poziom hałasu sprawiają, że .22 LR jest idealnym nabojem do strzelania rekreacyjnego, wstępnego treningu strzeleckiego, polowania na drobną zwierzynę i zwalczania szkodników. Używany przez harcerzy do zdobywania odznaki strzeleckiej, .22 LR jest popularny zarówno wśród początkujących strzelców, jak i ekspertów. Amunicja typu rimfire jest zwykle pakowana w pudełka po 50 lub 100 nabojów i często sprzedawana na cegły, kartony zawierające 10 pudełek po 50 nabojów lub luźne naboje o łącznej pojemności 500 nabojów lub walizki zawierające 10 cegieł o łącznej pojemności 5000 nabojów. W handlu dostępna jest szeroka gama amunicji typu rimfire, a dostępna amunicja różni się znacznie zarówno pod względem ceny, jak i wydajności. Masa pocisków w dostępnej na rynku amunicji wynosi od 20 do 60 ziaren (od 1,3 do 3,9 g), a prędkości wahają się od 575 do 1750 stóp/s (od 175 do 530 m/s). Promocyjne ładunki do strzelania do celu można kupić luzem za znacznie niższą cenę niż precyzyjne naboje. Niski koszt amunicji ma znaczący wpływ na popularność .22 LR. Z tego powodu naboje typu rimfire są powszechnie używane do treningu strzeleckiego.

   Niski odrzut naboju sprawia, że idealnie nadaje się on na kursy wprowadzające do broni palnej. Początkujący strzelcy mogą być zaskoczeni lub przestraszeni odrzutem mocniejszych nabojów. Początkujący strzelający z broni palnej wykraczającej poza ich poziom komfortu często nabierają nawyku wzdrygania się, próbując przeciwdziałać przewidywanemu odrzutowi. Wynikający z tego nawyk utrudnia prawidłową postawę i kontynuację w najbardziej krytycznej fazie strzału i jest trudny do skorygowania. Po wyeliminowaniu wysokiego odrzutu, inne błędy w technice strzeleckiej są łatwiejsze do zidentyfikowania i skorygowania.

   Górne odbiorniki AR-15 i zespoły suwadła M1911 są dostępne dla tego naboju. Pistolety CZ Model 75 mają również zestaw do konwersji górnej części pistoletu ze stałą lufą, aby umożliwić strzelanie amunicją .22. Te konwersje pozwalają strzelcom ćwiczyć niedrogo, zachowując cechy obsługi wybranej broni palnej (przy zmniejszonym odrzucie i odgłosie wylotowym). Dodatkowo, zestawy do konwersji na .22 pozwalają ćwiczyć na krytych strzelnicach, które zabraniają strzelania z karabinów o dużej mocy. Wśród powodów stosowania zestawów do konwersji, oprócz niższych kosztów amunicji, wymieniany jest "czynnik frajdy" ze strzelania z pistoletu o dużej mocy przerobionego na niskoenergetyczne naboje .22. Właściciele pistoletów wykorzystujących systemy gazowe, takich jak karabiny sportowe AR-15, zwykle unikają strzelania amunicją .22LR bez płaszcza, ponieważ użycie amunicji bez płaszcza może prowadzić do zanieczyszczenia portu gazowego wewnątrz lufy i kosztownych procedur rusznikarskich. Roczną produkcję szacuje się na 2-2,5 miliarda sztuk.

Skuteczność naboju .22 LR

   Skuteczność różni się w zależności od długości lufy i rodzaju działania. Na przykład karabiny powtarzalne mogą działać inaczej niż karabiny półautomatyczne. .22 LR jest skuteczny do 150 jardów (140 m), choć praktyczny zasięg jest zwykle mniejszy. Po 150 jardach balistyka naboju jest taka, że trudno będzie zrekompensować duży "spadek". Stosunkowo krótki zasięg skuteczny, niski odrzut i niewielki odrzut sprawiły, że jest to ulubiony nabój do ćwiczeń strzeleckich. Celność tego naboju jest dobra, ale nie wyjątkowa; różne naboje są w stanie osiągnąć taką samą lub lepszą celność. Czynnikiem przyczyniającym się do tego w karabinach jest przejście nawet pocisku o dużej prędkości z naddźwiękowego na poddźwiękowy w promieniu 100 jardów (91 m). Gdy pocisk zwalnia, fala uderzeniowa spowodowana prędkością naddźwiękową wyprzedza pocisk i może zakłócić jego tor lotu, powodując niewielką, ale mierzalną niedokładność.

   Po wyzerowaniu na 100 jardów (91 m), trajektoria łuku standardowego karabinu .22 LR o dużej szybkostrzelności z pociskiem 40-gramowym (2,6 g) wznosi się o 2,7 cala (69 mm) na 50 jardów (46 m) i opada o 10,8 cala (270 mm) na 150 jardów (140 m). [Karabin .22 LR musi być wyzerowany na 75 jardów (69 m), aby uniknąć przestrzelenia małych zwierząt, takich jak wiewiórki, na pośrednich dystansach.

   Jako nabój myśliwski, rimfire jest używany głównie do zabijania drobnej zwierzyny. Jest bardzo skuteczny na wiewiórkach i królikach na dystansach bliższych niż 150 jardów (140 m) oraz na świstakach, świstakach i lisach na dystansach bliższych niż 80 jardów (73 m). Z powodzeniem używano jej na dużych zwierzętach, takich jak kojoty, ale zasięg nie powinien być większy niż 65 jardów (59 m); strzały w głowę i klatkę piersiową są obowiązkowe przy użyciu najmocniejszego naboju .22, jakiego myśliwy może dokładnie użyć.

   Ponieważ pocisk .22 LR ma mniejszą moc niż większe naboje, jego zagrożenie dla ludzi jest często niedoceniane. W rzeczywistości pocisk .22 LR jest w stanie spowodować bardzo poważne obrażenia (np. cztery osoby ranne podczas próby zamachu na Reagana) lub śmierć, np. strzelanina w szkole Kauhajoki (11 zabitych i 1 ranny), strzelanina w szkole Jokela (8 zabitych i 1 ranny) lub strzelanina w szkole podstawowej w Cleveland w 1979 r. (2 zabitych i 8 rannych), a także zamach na Roberta F. Kennedy'ego. Liczne inne strzelaniny pokazały, że pociski .22 LR mogą z łatwością zabić lub poważnie zranić ludzi. Nawet po przeleceniu 400 jardów (370 m), pocisk .22 nadal porusza się z prędkością około 500 stóp/s (150 m/s). Standardowy nabój typu rimfire może mieć zasięg balistyczny do 1400 m (1,5 mili). Rykoszety są bardziej powszechne w pociskach .22 LR niż w przypadku mocniejszych nabojów, ponieważ połączenie nieopancerzonego ołowiu i umiarkowanych prędkości pozwala pociskowi odchylać się - a nie penetrować lub rozpadać - podczas uderzania w twarde obiekty pod kątem. .22LR może odbić się rykoszetem od powierzchni wody przy niskim kącie celowania. Poważne obrażenia mogą zostać odniesione przez osobę lub obiekt znajdujący się na linii strzału na przeciwległym brzegu, w odległości kilkuset metrów.

   Pociski do broni dystansowej są zazwyczaj wykonane ze zwykłego ołowiu (w przypadku ładunków o standardowej prędkości) lub powlekane miedzią lub pozłacanym metalem (w przypadku ładunków o dużej lub nadmiernej prędkości). Cienka warstwa miedzi na pocisku działa jak smar o dużej prędkości, zmniejszając tarcie między pociskiem a lufą, zmniejszając w ten sposób zużycie lufy. Zapobiega również utlenianiu ołowianego pocisku. Ołów ma tendencję do utleniania się, jeśli jest przechowywany przez dłuższy czas. Tlenek na powierzchni pocisku może zwiększyć jego średnicę na tyle, by uniemożliwić wprowadzenie naboju do komory nabojowej lub - w przypadku nabojów o nadmiernej prędkości - spowodować niebezpiecznie wysokie ciśnienie w lufie, potencjalnie rozrywając łuskę naboju i raniąc strzelca. Naboje standardowe i poddźwiękowe wykorzystują smar woskowy na ołowianych pociskach w tym samym celu przy niższych prędkościach.

Warianty nabojów .22 LR

   Istnieje wiele różnych typów nabojów .22 LR. Często dzieli się je na cztery odrębne kategorie, w oparciu o prędkość nominalną:

- Poddźwiękowe (Subsonic), które obejmują również ładunki "docelowe" lub "meczowe", przy prędkościach nominalnych poniżej 1100 stóp/s (340 m/s).

- Prędkość standardowa: 1,000-1,135 ft/s (300-346 m/s). Typowe prędkości wynoszą około 343 m/s (1125 stóp/s).

- Wysoka prędkość: 1,200-1,310 ft/s (370-400 m/s) na sekundę.

- Hiper-prędkość lub ultra-prędkość: ponad 1400 stóp/s (430 m/s).

Subsonic

   Naboje poddźwiękowe mają prędkość wylotową około 1080 stóp/s (330 m/s), czyli mniejszą niż prędkość dźwięku. Naboje te są czasami wyposażone w bardzo ciężkie pociski o masie 46-61 gramów (3,0-4,0 g), aby poprawić balistykę końcową wolniejszego pocisku. Z drugiej strony, naboje te mogą zawierać niewiele więcej niż spłonkę i bardzo lekki pocisk.

   Naboje poddźwiękowe są preferowane przez niektórych strzelców ze względu na nieco lepszą celność i redukcję hałasu. Naboje naddźwiękowe wytwarzają głośny huk, który może odstraszyć zwierzęta podczas polowania. Celność jest podobno lepsza w przypadku pocisków poddźwiękowych, ponieważ pocisk naddźwiękowy (lub pocisk), który zwalnia z prędkości naddźwiękowej do poddźwiękowej, ulega drastycznym zmianom aerodynamicznym w strefie transonicznej, które mogą niekorzystnie wpływać na stabilność i celność pocisku. Dodatkowo, użycie pocisków poddźwiękowych ma zmniejszyć straty mięsa spowodowane przez pociski o dużej prędkości, które przenikają i niszczą tkankę.

   Ponieważ prędkość dźwięku w powietrzu o temperaturze 20°C (68°F) wynosi około 340 m/s (1115 stóp/s), prędkość wylotowa pocisku poddźwiękowego jest nieco niższa od prędkości dźwięku w wielu warunkach polowania. Jednak w warunkach zimnego powietrza o temperaturze 0°C (32°F) prędkość dźwięku spada do 332 m/s (1088 stóp/s), czyli w przybliżeniu do prędkości wylotowej. Dlatego też nabój "poddźwiękowy" używany poniżej tej temperatury może być naddźwiękowy, a podczas przejścia z prędkości naddźwiękowej do poddźwiękowej może stać się niestabilny, zmniejszając celność. Aby temu przeciwdziałać, niektórzy producenci nabojów obniżyli prędkość swojej poddźwiękowej amunicji do 1030 stóp/s (310 m/s) lub mniej.

   Różne kombinacje nabojów poddźwiękowych i półautomatycznej broni palnej .22 LR skutkują zawodnym cyklem działania broni palnej w wyniku niewystarczającej energii odrzutu. Niektóre naboje poddźwiękowe wykorzystują cięższe pociski (osiągając niższe prędkości), aby zapewnić, że w wyniku zwiększonej masy pocisku, energia jest wystarczająca do cyklicznego działania typowego odrzutu. Przykładowo, nabój Aguila .22 LR SSS "Sniper SubSonic" posiada pocisk o masie 60 gramów (3,9 g) w łusce .22 Short, dzięki czemu ma takie same wymiary jak nabój .22 Long Rifle. Można jednak napotkać inne problemy: cięższy i dłuższy pocisk naboju Aguila wymaga ciaśniejszego skręcenia lufy (zgodnie z formułą Greenhill), aby zapewnić stabilność pocisku w locie.

   Istnieją dwie klasy wydajności nabojów poddźwiękowych .22 rimfire. Niektóre naboje poddźwiękowe, takie jak różne naboje .22 Short lub .22 Long "CB", zapewniają prędkość ~700 stóp/s (210 m/s) z pociskiem o masie 29 gramów (1,9 g), zapewniając stosunkowo niską energię uderzenia. Mogą one nie wykorzystywać prochu strzelniczego lub wykorzystywać go w niewielkich ilościach i mają cechy nabojów przeznaczonych wyłącznie do treningu w pomieszczeniach lub treningu celności, a nie do polowania. Tam, gdzie są one w formie .22 LR, jest to tylko pomoc w karmieniu w broni palnej zaprojektowanej dla tego naboju, a nie w starszych strzelnicach .22 CB. Aguila SSS zapewnia prędkość ~950 stóp/s (290 m/s) z pociskiem o masie 60 gramów (3,9 g), oferując energię odpowiadającą wielu nabojom .22 Long Rifle o dużej prędkości, wykorzystującym standardowe pociski o masie 40 gramów (2,6 g). Inne ciężkie pociski poddźwiękowe zapewniają podobną wydajność i są przeznaczone do polowania na drobną zwierzynę lub kontrolowania niebezpiecznych zwierząt, unikając przy tym nadmiernego hałasu.

Porównanie .22 caliber Aguila Sniper Sub-Sonic (po prawej) z .22 long rifle.

Standard Velocity

   Naboje o standardowej prędkości mają lekko naddźwiękową prędkość wylotową wynoszącą około 1125 stóp/s (343 m/s) i "normalną" masę pocisku wynoszącą 40 gramów (2,6 g). Naboje o standardowej prędkości generują prędkości bliskie lub lekko naddźwiękowe. Naboje te zazwyczaj nie osiągają takich prędkości w pistoletach, ponieważ krótka lufa nie wykorzystuje w pełni możliwości wolniejszego prochu.

High Velocity

   Long Rifle był pierwotnie ładowany czarnym prochem. Pierwsze naboje z prochem bezdymnym miały dorównać standardowej prędkości oryginalnych nabojów czarnoprochowych. Proch bezdymny jest bardziej wydajny niż proch czarny, a łuski mogą pomieścić więcej prochu. Ładunki bezdymne, zwane "high speed" lub "high velocity", były oferowane przez głównych producentów amunicji, dając typowy wzrost prędkości o dwadzieścia procent (1200 stóp na sekundę (370 m/s) do 1300 stóp na sekundę (400 m/s)), przy jednoczesnym użyciu standardowego 40-gramowego (2,6 g) pocisku pełnego lub 36-gramowego (2,3 g) pocisku ołowianego.

Hyper Velocity

   Wiele nabojów .22 LR wykorzystuje pociski lżejsze niż standardowe 40-gramowe (2,6 g), wystrzeliwane z jeszcze większą prędkością. Pociski Hyper Velocity ważą zazwyczaj od 30 do 32 gramów (2,1 g) i mogą osiągać prędkość wylotową od 1400 stóp na sekundę (430 m/s) do 1800 stóp na sekundę (550 m/s). Ta wyższa prędkość jest częściowo spowodowana użyciem lżejszych pocisków.

   CCI Stinger był pierwszym nabojem .22 LR o zwiększonej prędkości i zapewniał znaczny wzrost prędkości i energii w porównaniu ze standardowymi nabojami typu rimfire. Łuska naboju Stinger jest dłuższa od łuski naboju Long Rifle (ok. 18 mm w porównaniu do 15,1 mm w przypadku naboju Long Rifle), ale platerowany pocisk hollow point jest lżejszy i krótszy i waży 32 gramy (2,1 g), co daje taką samą długość całkowitą jak w przypadku naboju Long Rifle. Proch o wolniejszym tempie spalania jest używany do maksymalnego wykorzystania długości lufy karabinu. Większość proszków .22 Long Rifle zwiększa prędkość do około 19 cali (480 mm) długości lufy; proszek używany w Stinger zwiększa prędkość do najdłuższej długości lufy .22 testowanej przez NRA, 26 cali (660 mm).

   Później inni producenci wprowadzili naboje o zwiększonej prędkości, oparte na łusce Long Rifle z lżejszymi pociskami o masie 30 gramów (1,9 g) i wolno spalającym się prochem karabinowym. Długość całkowita wielu z tych nabojów była mniejsza niż standardowa długość całkowita standardowego długiego karabinu. Jednym z przykładów był Remington Viper, innym Federal Spitfire.

  Nabój CCI Velocitor hyper velocity wykorzystuje standardowy rozmiar łuski Long Rifle i standardową wagę 40-gramowego (2,6 g) pocisku o zastrzeżonej konstrukcji wydrążonego punktu, aby zwiększyć ekspansję i uraz. Nabój ten osiąga prędkość wylotową 1435 stóp na sekundę (437 m/s). Ze względu na lepszy stosunek masy pocisku do oporu powietrza, Velocitor działa lepiej na dłuższych dystansach w porównaniu z lekkimi pociskami innych nabojów o dużej prędkości.

Naboje .22LR miedziane.

Naboje śrutowe

   Produkowano również specjalne naboje kalibru .22 LR, zwykle ładowane śrutem #12. Są one często nazywane "śrutem na szczury" lub "śrutem na węże" ze względu na ich zastosowanie do zwalczania szkodników na bardzo krótkich dystansach. Takie naboje mają albo dłuższą mosiężną łuskę, która jest zaciśnięta, albo półprzezroczysty plastikowy "pocisk", który zawiera śrut i rozpada się podczas wystrzału. W specjalnie wykonanych strzelbach z lufą .22, pociski mogą być używane do strzelania na krótkim dystansie do skeet i trapów na specjalnych, pomniejszonych, glinianych celach.

Full Metal Jacket - podczas II wojny światowej opracowano wersję .22 LR z pełnym płaszczem metalowym, przeznaczoną do tłumionego pistoletu High Standard HDM.

Amunicja smugowa – również  jest dostępna w wersji rimfire.

   Obecnie naboje typu rimfire są używane głównie do polowania na małe szkodniki, do strzelectwa sportowego i do niedrogiego treningu. Dobrej jakości amunicja typu rimfire może być całkiem celna. Główne zalety to niski koszt, niski odrzut, niski poziom hałasu i wysoki stosunek celności do kosztów. Główną wadą jest niska moc, jako nabój obronny jest uważany za nieodpowiedni, choć niewielki rozmiar pozwala na bardzo lekkie, łatwe do ukrycia pistolety, które można nosić w okolicznościach, w których coś większego byłoby niepraktyczne. Pomimo swoich ograniczeń, pistolety i karabiny .22 LR mogą kogoś zabić i są często używane do samoobrony i przestępstw tylko dlatego, że są powszechne, niedrogie i szeroko dostępne dla cywilów.

   Większość półautomatycznych karabinów strzelających nabojami .22 LR często działa prawidłowo tylko przy strzelaniu amunicją standardową lub o dużej prędkości; naboje poddźwiękowe często nie będą prawidłowo uruchamiać ich akcji. Karabiny bolt-action lub lever-action mogą jednak używać dowolnego z wariantów (od dużej prędkości do poddźwiękowej). Ze względu na niską siłę odrzutu naboju .22 LR, większość broni samonapinającej z komorą nabojową wykorzystuje system bezpośredniego odrzutu. Niewielka łuska naboju .22 LR i prędkości poddźwiękowe (w przypadku stosowania amunicji poddźwiękowej) sprawiają, że dobrze nadaje się on do stosowania z tłumikiem broni palnej (znanym również jako tłumik lub moderator dźwięku). Niska objętość gazów prochowych oznacza, że tłumiki .22 LR często nie są większe niż bull barrel; Ruger 10/22 i Ruger MK II są często wybierane ze względu na ich niezawodność i niski koszt, a powstały produkt jest często prawie nie do odróżnienia od modelu bull barrel (choć waży znacznie mniej). Tam, gdzie tłumiki broni palnej są tylko minimalnie ograniczone, broń palna .22 LR z tłumikiem jest często preferowana do strzelania, ponieważ nie wymaga ochrony słuchu ani nie przeszkadza sąsiadom.

   Pistolet .22 LR był również w ograniczonym stopniu wykorzystywany przez policyjnych i wojskowych snajperów. Jego główną zaletą w tej roli jest niski poziom hałasu, ale zwykle ogranicza się do operacji miejskich ze względu na krótki zasięg.

   Izraelskie wojsko używało stłumionego karabinu .22 LR w latach 90-tych do kontroli zamieszek i "eliminowania przeszkadzających psów przed operacjami", choć obecnie jest on używany rzadziej, ponieważ okazał się bardziej śmiercionośny niż wcześniej podejrzewano. Inne przykłady obejmują użycie wytłumionych pistoletów High Standard HDM przez amerykańskie OSS, które było poprzednikiem CIA. Francis Gary Powers otrzymał wytłumiony pistolet High Standard na czas lotu, podczas którego został zestrzelony. Tłumione pistolety Ruger MK II były używane przez US Navy SEALs w latach 90-tych.

Specyfikacja nabojów .22LR

   Prędkość wylotowa (nominalna):

- 40-gramowy (2,6 g) ołów: 1 082 ft/s (330 m/s) .22 LR Subsonic

- 36-gramowy (2,3 g) miedziowany ołów: 1,328 ft/s (405 m/s) .22 LR

High Velocity

Uwaga: rzeczywiste prędkości zależą od wielu czynników, takich jak długość lufy danej broni palnej i producenta danej partii amunicji, i będą się znacznie różnić w praktyce. Powyższe prędkości są typowe.

   Zgodnie z oficjalnymi wytycznymi C.I.P., łuska .22 LR może wytrzymać ciśnienie kruszarki miedzianej (metoda pomiaru kruszarki konforemnej) do 30 000 psi. W krajach podlegających regulacjom C.I.P. każdy nabój karabinowy musi być sprawdzony przy 125% tego maksymalnego ciśnienia C.I.P., aby mógł być dopuszczony do sprzedaży konsumentom.